Żurawie przenośne

Żurawie przenośne
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Do grupy urządzeń transportu bliskiego należą montowane na podwoziach pojazdów samochodowych maszyny do przemieszczania ładunków za pomocą haka lub innego elementu chwytnego. To żurawie przenośne. Zapewnienie bezpiecznej pracy z tymi urządzeniami wymaga całego systemu działań.

Żurawie przenośne zawdzięczają swoją nazwę temu, że można je w dość prosty i szybki sposób "przenosić" z jednego podwozia na drugie. Urządzenia te napędzane są pompą hydrauliczną, agregatowaną z podwozia pojazdu poprzez przystawkę odbioru mocy, podłączoną do wyjścia ze skrzyni biegów. Każda taka maszyna posiada podstawę, niekiedy nazywaną bazą żurawia, w której umieszczona jest kolumna obrotowa. Z kolumną połączony jest wysięgnik składający się z jednego lub dwóch ramion połączonych przegubowo i poruszanych za pomocą siłowników hydraulicznych. Z drugiego ramienia wysięgnika mogą być wysuwane teleskopowo dodatkowe człony zwiększające wysięg żurawia. Na końcu ostatniego ramienia umieszczony jest hak albo inne urządzenie do podnoszenia ładunków, np. chwytak, widły lub ścisk do palet. Ruchami, które mogą odbywać się w płaszczyźnie pionowej i poziomej, steruje się za pośrednictwem rozdzielacza hydraulicznego. Ze względu na cechy konstrukcyjne oraz prace, przy których urządzenia te są wykorzystywane, możemy je podzielić na żurawie ogólnego przeznaczenia oraz żurawie leśne i przemysłowe, stosowane do załadunku i rozładunku drewna lub złomu. Żurawie z poszczególnych grup różnią się nie tylko konstrukcją, ale też założoną przy projektowaniu liczbą cyklów pracy. Ze względu na udźwig żurawie można podzielić na trzy grupy: małe, średnie i duże. W podziale nie jest istotny udźwig, ale wartość maksymalnego momentu udźwigu wyrażonego w tonometrach (tm).

Prawo

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012, nr 0 - poz. 1468), wydanym na podstawie ustawy z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122, poz. 1321 ze zm.), żurawie podlegają dozorowi technicznemu. Oznacza to, że każdy żuraw przenośny, aby mógł być eksploatowany, musi posiadać aktualną decyzję zezwalającą na eksploatację, wydaną przez odpowiedni oddział Urzędu Dozoru Technicznego. Z rozporządzenia Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79, poz. 849 ze zm.) wynika obowiązek posiadania przez każdego operatora stosownych uprawnień. Aby uzyskać uprawnienia do obsługi żurawi przenośnych, należy zdać egzamin składający się z części teoretycznej i praktycznej przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. Na podstawie tego samego przepisu wydawane są uprawnienia konserwatorom dokonującym okresowych przeglądów konserwacyjnych, koniecznych napraw i regulacji nastaw parametrów pracy. Informacje o formie dozoru, czasookresach wykonywania badań przez inspektorów i terminach wykonywania przeglądów konserwacyjnych żurawi przenośnych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. nr 193, poz. 1890). Dla żurawi przenośnych o udźwigu do 3,2 t ustalona jest forma dozoru ograniczonego z terminami badań kontrolnych co 2 lata. Pozostałe żurawie mają formę dozoru pełnego z terminami badań okresowych co roku. Zgodnie z par. 14.1 p. 3 wymienionego rozporządzenia, przeglądy konserwacyjne powinny być wykonywane nie rzadziej niż w terminach określonych w załączniku 2 (dla żurawi przenośnych co 60 dni), o ile wytwórca nie określa inaczej. Z przepisów tych wynika, że na użytkowniku żurawia spoczywa obowiązek posiadania wydanej przez UDT ważnej decyzji zezwalającej na eksploatację, dziennika konserwacji z aktualnymi wpisami przeglądów oraz uprawnień do obsługi. Eksploatujący ma też zapewnić, aby urządzenie było przedstawiane do badań prowadzonych przez inspektora UDT w dobrym stanie technicznym i w pełni sprawne. W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia lub nieszczęśliwego wypadku użytkownik ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym właściwy oddział UDT.

Eksploatacja

Podczas pracy każdego operatora żurawi przenośnych bezwzględnie obowiązuje przestrzeganie instrukcji obsługi. Obecnie niektórzy producenci dostarczają wraz z instrukcją książkową również instrukcję w formie filmu wideo, w którym przedstawione są zagadnienia z zakresu bezpiecznej obsługi danego urządzenia. Instruktaż filmowy, mówiący, jak poprawnie rozkładać, pracować i składać żuraw do pozycji transportowej, jest czasami łatwiejszy do przyswojenia niż instruktaż w formie pisemnej. Każdy żuraw jest inny, więc zapoznanie się z instrukcją i przestrzeganie jej jest konieczne, aby uniknąć nieszczęśliwych wypadków i poważnych uszkodzeń sprzętu. Żurawiem pracować mogą jedynie osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Dla żurawi przenośnych jest to kategoria II Ż. Nigdy nie należy pracować takim urządzeniem, kiedy jest się chorym, przemęczonym, pod wpływem leków, alkoholu lub innych używek. Operator może wykonywać jedynie te prace obsługowe, które są opisane w instrukcji. Dozwolone jest usuwanie jedynie drobnych, opisanych w instrukcji usterek. Wszystkie inne prace konserwacyjne muszą być wykonywane przez osoby kompetentne, z odpowiednimi uprawnieniami.

Warunki pracy

- Użytkując żurawie przenośne, należy stosować się do ogólnie przyjętych zasad bezpiecznej pracy. Eksploatacja dozwolona jest na otwartym powietrzu lub w zamkniętym pomieszczeniu z dobrą wentylacją z uwagi na możliwość zatrucia gazami spalinowymi z silnika pojazdu. Wyjątkiem mogą być żurawie montowane w halach jako stacjonarne, a zasilane z elektrycznych agregatów.
- Nigdy nie należy używać żurawi przy silnym wietrze lub podczas burzy. Zabroniona jest również praca w warunkach ograniczonej widoczności.
- Pojazd zawsze należy ustawiać na miejscu poziomym, a maksymalne dopuszczalne pochylenie żurawia powinno być podane w danych technicznych. Podłoże, na którym ma stanąć pojazd z żurawiem, musi być wystarczająco wytrzymałe. Podczas pracy na terenie grząskim lub niestabilnym wymagane są dodatkowe podkładki pod nogi podporowe.
- Operator zawsze powinien sprawdzić, czy w strefie pracy żurawia nie przebywają żadne osoby postronne. Strefa ta zawsze powinna być wydzielona i oznakowana.
- W pojeździe z pracującym żurawiem należy włączyć światła ostrzegawcze, zaciągnąć hamulec ręczny i podłożyć kliny pod koła. Operator powinien mieć hełm ochronny, odpowiednie obuwie i odzież niekrępującą ruchów.

Przed pracą

Ważne jest, aby zawsze przed rozpoczęciem pracy dokonać oględzin stanu technicznego żurawia. Codzienna kontrola wzrokowa daje możliwość szybkiego wykrycia nieprawidłowości i nie pozwoli na pracę niesprawnym sprzętem.

Niedopuszczalne są wycieki oleju hydraulicznego, uszkodzenia mechaniczne czy braki w wyposażeniu urządzenia. Sprawne muszą być wszystkie wskaźniki i urządzenia ostrzegawcze. Przed pracą zawsze należy skontrolować działanie urządzeń zabezpieczających i wyłącznika awaryjnego STOP oraz sprawdzić prawidłowość działania urządzeń sterujących. Często się zdarza, że żurawie przenośne eksploatowane są bez ważnej decyzji, a bodźcem do przeprowadzenia badania jest dopiero koniec ważności dowodu rejestracyjnego lub kontrola drogowa. Należy zauważyć, że jest to nie tylko niebezpieczne, ale również karalne.

Błędy lub brak konserwacji

Kolejnym błędem jest brak konserwacji lub wykonywanie jej nierzetelnie. Zaniedbanie tych czynności powoduje często pracę urządzeniem w stanie niepełnej sprawności, niewłaściwie wyregulowanym lub posiadającym braki w wyposażeniu. Zaniechanie przy tym przeglądów codziennych staje się bardzo groźne i prowadzi do częstych awarii. Ważną kwestią jest też kompetencja operatora, który musi posiadać stosowne uprawnienia. Umiejętność poruszania żurawiem za pomocą dźwigni sterujących nie oznacza, że jest się gotowym do pracy. Spotkać można ludzi, którzy bez elementarnej wiedzy z ładunkoznawstwa, zasad działania maszyn czy podstawowych zasad bhp nieudolnie sterują żurawiem, stwarzając zagrożenie dla siebie i innych. Powtarzającymi się błędami są nieodpowiednio dobrane zawiesia, czyli elementy pośrednie między hakiem żurawia a ładunkiem, albo używanie zawiesi zużytych, zniszczonych lub nieodpowiedniej jakości i bez stosownego atestu. Nawet najlepszy żuraw w połączeniu z wyeksploatowanym zawiesiem nie daje gwarancji bezpiecznej pracy. Błędem często popełnianym przez operatorów jest niewłaściwe usytuowanie pojazdu do pracy. Żurawie rozkładane są blisko wykopów, nad studzienkami czy kanałami, blisko linii energetycznych lub na gruncie niegwarantującym odpowiedniego podparcia. Prowadzi to niekiedy do utraty stateczności, wywrócenia i uszkodzenia sprzętu. Przyczyną wielu "wywrotek" było niewłaściwe rozkładanie podpór. Wynikające z lenistwa rozkładanie podpory częściowo lub opuszczanie jej w obrysie pojazdu nie gwarantuje zachowania stateczności. Najnowsze konstrukcje wyprodukowane zgodnie z dyrektywą maszynową 2006/42 WE posiadają już czujniki położenia podpór i w zależności od tego żuraw ustala dopuszczalny ciężar ładunku, jaki możemy podnieść bezpiecznie. Żurawie wyprodukowane zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wyposażone są w wiele udogodnień dla operatorów, a także w liczne elementy wpływające na bezpieczeństwo pracy. Należy zauważyć, że postęp techniki dąży do tworzenia maszyn, które uniemożliwiałyby popełnianie błędów przez obsługujących, czyniąc pracę coraz bezpieczniejszą. Potwierdza się to też w przypadku żurawi przenośnych.

Czynności niedozwolone

- Każdy producent żurawia przenośnego określa w instrukcji, do czego może być wykorzystywany jego produkt, a czego nie wolno nim wykonywać. Żuraw służy do załadunku i rozładunku towarów i zabrania się wykonywania prac niezgodnych z jego przeznaczeniem.
- Niedozwolonych jest wiele czynności, o których musi pamiętać operator. Przede wszystkim zabronione jest pracowanie urządzeniem niesprawnym. Producenci zabraniają manipulowania i regulowania urządzeń zabezpieczających.
- Nie wolno podnosić ludzi żurawiem. Do podnoszenia osób żuraw przenośny musi być wyposażony w specjalny kosz mocowany do wysięgnika. Zestaw taki musi przejść procedurę oceny zgodności z dyrektywą maszynową, procedurę prowadzoną przez jednostkę notyfikowaną i uzyskać dopuszczenie do pracy w Urzędzie Dozoru Technicznego.
- Zabronione jest przenoszenie ładunków nad ludźmi oraz pomieszczeniami, w których znajdują się ludzie. Zabroniona jest praca w pobliżu linii energetycznych pod napięciem. Dopuszczalne minimalne odległości, w zależności od napięcia elektrycznego w przewodach, są podane w instrukcjach obsługi lub przepisach krajowych.
- Nie wolno żurawiem wciskać ładunku w podłoże ani używać go jak podnośnika pojazdu. Niedozwolone jest ciągnięcie ani przepychanie ładunków po ziemi.
- Nie wolno poruszać się pojazdem z żurawiem niezłożonym do pozycji transportowej. Niestosowanie się do zaleceń instrukcji obsługi oraz postanowień przepisów bhp i przepisów o dozorze technicznym może prowadzić do poważnych uszkodzeń sprzętu lub nieszczęśliwych wypadków powodujących utratę zdrowia, a nawet życia pracowników i osób postronnych.

Poznaj zasady bezpiecznej eksploatacji żurawi: www.eksploatacja.udt.gov.pl

Zamów bezpłatny pakiet szkoleniowy - film z ilustrowaną broszurą i plakat: eksploatacja@udt.gov.pl

×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Żurawie przenośne

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!