Skomentuj 
Podziel się!
Udostępnij
Twittnij
Wyślij
Drukuj
W najbliższym czasie polski system zamówień publicznych czeka wiele istotnych zmian. Czas na wdrożenie m.in. dyrektywy klasycznej 2014/24/UE oraz sektorowej 2014/25/UE mija 18 kwietnia bieżącego roku. Jak na kanwie projektu nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych rozumieć należy cykl życia produktu?
Obecnie, zgodnie z ustawą prawo zamówień publicznych, kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, m.in. termin wykonania zamówienia, parametry techniczne, czy aspekty społeczne.
Nowelizacja ustawy Pzp z października 2014 roku, miała na celu przeciwdziałanie powszechnie krytykowanemu „dyktatowi ceny” w zamówieniach publicznych. Aktualnie, zamawiający może zastosować jako jedyne kryterium ceny, gdy przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe.
Była to długo oczekiwana zmiana, która miała stanowić silny bodziec dla zamawiających, aby stosować powszechnie tzw. klauzule społeczne w udzielanych zamówieniach publicznych. Niestety, nawet dobrze skonstruowane rozwiązania teoretyczne, nie zawsze są w stanie przełamać wieloletnie schematy zamówieniowe.
Dla przykładu, w branży infrastrukturalnej faktycznie cena rzadko kiedy stanowi już jedyne kryterium oceny ofert. Przeważnie w proporcji 5-10 proc. towarzyszy jej określony przez zamawiającego termin gwarancji.
Praktyka rynkowa po październikowej nowelizacji pokazuje jednak, że paradoksalnie prowadzi to do sytuacji ponownej konkurencji wyłącznie ceną, gdyż wykonawcy deklarują taki sam termin gwarancyjny, a nikła waga innych niż cena kryteriów wskazuje, że zmiana była tylko pozorna.
Kolejną próbą przeciwdziałania „dyktatowi ceny” jest zaproponowany przez Ministerstwo Rozwoju w nowelizacji Pzp, górny limit kryterium ceny w wysokości 40 proc. Jest to krok w dobrym kierunku, jednak dopiero połączenie tych zmian z efektywnym wykorzystywaniem kryterium cyklu życia produktu w praktyce stosowania przepisów Pzp, może być dobrą zmianą w zamówieniach publicznych.
Cykl życia produktu
Obecnie ustawa posługuje się również terminem cyklu życia produktu. Literalnie należy pod tym pojęciem rozumieć wszelkie możliwe kolejne fazy istnienia danego produktu, to jest: badanie, rozwój, projektowanie przemysłowe, produkcję, naprawę, modernizację, zmianę, utrzymanie, logistykę, szkolenie, testowanie, wycofanie i usuwanie.
W naszej opinii rachunek cyklu życia produktu stanowi znacznie bardziej przydatne biznesowo określenie przedmiotu zamówienia. Analizowanie danego wydatku przez pryzmat wyłącznie kosztu nabycia, pomija m.in. koszty utrzymania funkcjonalności, odtwarzania wartości początkowej czy też utylizacji.
Dopiero całościowa analiza generowanych kosztów w ciągu całego cyklu życia produktu pozwala na projekcję „realnej” wartości przedmiotu zamówienia. Niestety, obecnie cykl życia produktu jest elementem ocennym wyłącznie w zakresie zamówień dot. badań i rozwoju oraz obronności i bezpieczeństwa.
Nowe reguły
Projektowana nowelizacja ustawy o zamówieniach publicznych wprowadza dwie kluczowe zmiany, które przyczynić się mogą do szerszego wykorzystania rachunku cyklu życia produktu.
Po pierwsze, definicja cyklu życia produktu zostaje „otwarta” i zawiera wyłącznie przykładowe wyliczenie elementów składających się na projekcję wartości przedmiotu zamówienia w czasie.
Po drugie, wprost wskazuje się, że kryterium oceny ofert mogą być cena, koszt i otwarty katalog innych kryteriów odnoszących się do zamówienia publicznego. Kryterium kosztu może, lecz nie musi być określane właśnie w ramach rachunku opartego na koszcie cyklu życia. Co istotne, zamawiający decydujący się na wykorzystanie tej metody kalkulacji, zobowiązany jest do określenia w dokumentacji zamówienia danych, które powinni przedstawić wykonawcy oraz metody, którą zastosuje do określenia kosztów cyklu życia na podstawie tych danych.
Czy ma to sens?
Najciekawiej sytuacja przedstawia się w kontekście zaliczania tzw. ekologicznych kosztów zewnętrznych związanym z cyklem życia przedmiotu zamówienia. Zmiana ta może być prawdziwym gamechanger’em w branży energetycznej.
Proszę wyobrazić sobie wpływ ustalenia rzędu wielkości emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń w czasie przez daną instalację wytwórczą na wybór najkorzystniejszej oferty. Nie mamy wątpliwości, że także do tej pory zagadnienia te były analizowane w ramach kalkulacji własnych zamawiającego. Teraz jednak ustawa wprost dozwalać będzie na takie działanie i określenie ich precyzyjnie w dokumentacji zamówienia. Całe zagadnienie sprowadza się jednak do chęci zastosowania rachunku cyklu życia produktu przez zamawiających. Oczywiście nadal pozostaje on elementem fakultatywnym.
Reasumując, cykl życia produktu jest koniecznym, ale trudnym do powszechnego wprowadzenia elementem Pzp. Oprócz samych zmian w prawie, o wiele ważniejsza będzie zmiana praktyki i podejścia zamawiających.
KOMENTARZE (0)
Do artykułu: Zamówienia publiczne: kryterium cyklu życia produktu trudne, ale konieczne